“Het water rukt op. Je kan het ontkennen, je kan je kop in het zand steken, maar niet voor lang.”

In tien jaar tijd is het huis van Tara, Sofie, Kees en Maarten vijf keer volledig overstroomd. Het water staat aan hun lippen. Ze besluiten te blijven en niet, zoals veel buren en bekenden, te vertrekken naar drogere gebieden. En niet zonder gevolgen… Acteurs Randy Fokke en Jip Smit staan tot en met eind december 2024 op het toneel met de theatervoorstelling Waterlanders. Een messcherp polderdrama dat toont hoe verschillende generaties binnen een familie omgaan met een wereld waarin het water oprukt.
Waar gaat Waterlanders voor jullie over?
Jip: “Waterlanders gaat voor mij over de grote veranderingen die op dit moment plaatsvinden in de wereld. De voorstelling zoomt in op de klimaatcrisis, overstromingen, en hoe verschillend mensen daarop reageren, bewust of onbewust. Het is een portret van vier verschillende reacties binnen een gezin op een grote gebeurtenis: de zoveelste overstroming van hun huis.”
Randy: “Het is een portret van deze tijd, maar ook van menselijkheid in al haar vormen. Die universeel is en niet aan tijd gebonden. Hoe ga je om met deze tijd, als mens? Zeker omdat dit nieuwe ontwikkelingen zijn, waar we ons linksom of rechtsom toe moeten verhouden. Je kan het ontkennen, je kan je kop in het zand steken, maar niet voor lang. Zoals je nu ook vandaag weer leest in de krant: het water rukt op. We zijn een waterland en moeten daar iets mee.
Jip: “Het interessante, en ook mooie, vind ik hoe we tonen hoe verschillende generaties daar mee omgaan. Voor jongeren is de huidige situatie normaal, maar zij worden wel geconfronteerd met de gevolgen, ook in de toekomst.”
Randy: “Het is zo groot, het kan verlammend werken, maar je moet het in de bek staren om iets te kunnen bewerkstelligen. Als je eraan voorbij rent of het bagatelliseert, dan zijn we nog verder van huis. Je moet het ook durven aankijken, denk ik.”
En wie zijn de personages die jullie spelen in deze voorstelling?
Randy: “Ik speel Sofie. Waterlanders gaat over een gezin: Tara en Sofie, een stel. Ze hebben een inwonende vader, de vader van Sofie, en ze hebben samen een puberzoon. Sofie is opgegroeid met de voeten in de klei, op het platteland. Tara komt uit de stad. Mijn personage is heel gevoelig, ze zit zichzelf daar soms mee in de weg. Het mooie hieraan is wel dat ze durft stil te staan bij wat heel eng is en heel groot. Zij wil niet langer voorbijgaan aan grootse dingen, maar erbij stilstaan. Dat heeft tot gevolg dat ze ook een beetje doordraait, wat ik me ook goed kan voorstellen.”
Jip: “Tara, mijn personage, doet eigenlijk het tegenovergestelde. Zij slikt het gelijk weg. Aan het begin van de voorstelling ligt er een verdronken jongen in de tuin en die zorgt er eigenlijk voor dat het hele gezin moet dealen met gevolgen van de vijfde overstroming. Tara is alleen maar bezig met oplossen, oplossen, oplossen en regeltjes. Ook vanuit het vertrouwen vanuit de randstad, waar ze vandaan komt, dat de overheid voor ons zorgt. Dat blijkt een naïeve gedachte, want als de problemen zo groot worden, dan is de overheid helemaal niet in staat om het op te lossen."
Randy: “Daarin worden natuurlijk ook actuele paralellen getrokken met bijvoorbeeld de gaskraan in Groningen en hoe mensen zich daar in de steek gelaten hebben gevoeld en nog steeds voelen. Waterlanders legt ook dat soort mechanismes bloot.”
Jip: “Sofies vader Maarten, gespeeld door Paul R. Kooij, voelt dat ook zo. Hij heeft de afgelopen tien jaar zijn vertrouwen in de politiek verloren.” 
Randy: “Maarten zegt letterlijk tegen Tara: ‘Politiek accepteert een hoop zolang het niet dáár gebeurt (waar het grote geld en de meeste mensen zitten). Jij kan dit niet begrijpen, want jij bent daar opgegroeid, waar de definities bepaald worden, niet gevoeld.’.”
Het gezin besluit te blijven, ook al is hun huis al een paar keer overstroomd. Hoe kijken jullie daar tegenaan?
Randy: “Ik denk dat je nooit moet onderschatten hoe heftig het is om je thuis te verlaten, gedwongen. Ik kan me voorstellen dat zo’n beslissing niet over een nacht ijs gaat. Dat je alles probeert om thuis te kunnen blijven en tegen de klippen op toch nog hoop houdt.”
Jip: “Bij de eerste overstroming zijn de problemen nog te overzien. Bij de tweede zijn er iets meer dingen die opgelost moeten worden, maar dat zal wel weer goed komen, denk je. Het gaat denk ik heel geleidelijk. En wat moet je dan? Uiteindelijk kan je niet meer weg, want je huis is niks meer waard, dus ga je maar pleisters plakken.”
Randy: “Volgens mij verleg je daarin ook steeds je eigen grenzen: ‘De vorige keer hebben we het ook gered, dus dat lukt nu ook wel. Het is nu iets meer waterschade dan de vorige keer, maar we zetten onze schouders er weer onder’. Ik denk dat je daar heel ver in kunt gaan.”
Randy, naar welk moment kijk jij uit in het spelen van deze voorstelling?
Randy: “Dat zit hem voor mij heel erg in de taal. Ik kijk heel erg uit naar de taalbouwwerkjes die Koen (Caris, de schrijver) heeft gemaakt. Je hebt zo’n scherpe taal tot je beschikking om elkaar mee uit te dagen. Ik heb een weerspiegeling over gekte in de voorstelling, die vind ik heel sterk, omdat ik het een belangrijk onderwerp vind. Het is zo eigen, bijzonder en poëtisch qua taal, en toch heel geestig. Er zitten veel nieuwe taalvondsten in.”
Jip, jullie zijn nu een aantal weken op tournee. Wat hoor je terug van bezoekers in de foyer na afloop van de voorstelling?  
Jip: “Mensen zijn best wel een beetje stil ervan, en onder de indruk. Ze zijn verbaasd dat ze hebben gelachen, terwijl ze het tegelijkertijd ook heftig vonden. Dat is goed aan het stuk. Het is een stuk over een heel serieus onderwerp met superscherpe taal. Op een komedieachtige manier raak je heel veel grote onderwerpen aan. Doordat je lacht, sta je meer open voor het onderwerp en komt dat eigenlijk nog harder aan. We ontvangen veel positieve reacties.”
 
Waterlanders is t/m vrijdag 20 december te zien in de theaters.
 

Zoeken