Het is een reizende kunstinstallatie die herdenking, solidariteit en stilte biedt rondom
het menselijk leed in Gaza. Elke ingebrande streep in het vilt staat voor een slachtoffer.
Bezoekers stappen letterlijk en figuurlijk “Gaza binnen”.
Het monument voor Gaza
Het Monument voor Gaza is een initiatief van Haagse kunstenaars en architecten als reactie op de genocide in Gaza. Met het reizende monument wordt geld ingezameld voor de HOPE Foundation, die de verwoeste basisschool en Academie voor Jong Talent herbouwt.
HOPE werkt al 33 jaar met kinderen in Gaza die oorlogstrauma’s en verlies ervaren, via lessen in diverse kunstvormen, samen met lokale kunstenaars en docenten. Zo’n zestig medewerkers bereiken dagelijks ongeveer duizend kinderen, onder bescherming van het Nederlandse Internationale Rode Kruis en de Palestijnse Rode Halve Maan. Het monument nodigt uit stil te staan bij de slachtoffers in Gaza.
Gaza 'binnenstappen'
Langs zachte vilten pilaren van drie meter hoog stappen bezoekers de Gazastrook binnen. De pilaren staan opgesteld in de vorm van Gaza. Door de werking van het vilt is het geluid gedempt. Onder deze verstilde ruimte ligt een vloerkleed met daarop de plattegrond van Den Haag en omgeving, van Hoek van Holland tot Noordwijk en, op het smalste deel, van de kust tot de Hofvijver, precies even groot als de Gazastrook. Binnen in het monument wordt elk slachtoffer herdacht met een handmatig ingebrande streep in het vilt, die de waarde en kwetsbaarheid van menselijke levens tastbaar en invoelbaar maakt. Bezoekers aan het Nomadisch Monument voor Gaza worden zo uitgenodigd om stil te staan bij het menselijke drama dat zich voor onze ogen ontvouwt.
Open uitnodiging
Schouwburgdirecteur Siart Smit: “De foyer van De Harmonie is normaal een vrijplaats voor iedereen, binnen festivals is ook de foyer onderdeel van de programmering. Persoonlijk vind ik het mooi dat we op deze manier aandacht kunnen vragen voor medemenselijkheid. In De Harmonie komt de hele wereld langs. In alle vormen en alle onderwerpen, in alle schoonheid en alle lelijkheid. Het monument is een open uitnodiging om stil te staan bij wat er gebeurt in dit deel van de wereld. Erover na te denken, en als je wilt je verder te verdiepen door de randprogrammering te bezoeken.”
Het programma:
Dinsdag 18 november
Opening inclusief lezing
18.30: Opening Ingrid Rollema.
19:30: Lezing door Salih el Saddy – Vandaag was weer erger dan gisteren
Woensdag 19 november
17.00: Ritueel van Herdenking – Ingrid Rollema
14.00: Filmhuis Slieker – Put your soul on your hand and walk
16:00, 16:20 & 16:40 – Talks bij het kunstwerk de D9T (Rachel’s Tribute)
Donderdag 20 november
17.00: Ritueel van Herdenking – Ingrid Rollema
20.30: Historische lezing – Eelko Hooijmaaijers
Vrijdag 21 november
17.00: Ritueel van Herdenking – Ingrid Rollema
Zaterdag 22 november
17.00 uur - Ritueel van Herdenking – Ingrid Rollema
De lezingen
18 november: lezing door Salih el Saddy
“Dit verwerk je later, dit verwerk je later,” zei Salih el Saddy tegen zichzelf in Gaza. De Rotterdamse arts kreeg in mei als een van de weinigen wereldwijd toegang tot het Al Shifa-ziekenhuis, waar hij onder extreme omstandigheden slachtoffers van bombardementen opereerde, soms zelfs op twee operatietafels tegelijk. In zijn boek Vandaag was weer erger dan gisteren beschrijft hij het onvoorstelbare leed waarmee hij werd geconfronteerd. In de lezing vertelt hij over zijn motivatie, de ervaringen die hij opdeed, hoe hij veranderd is en zijn huidige projecten, waaronder het opzetten van een weeshuis zodra de genocide voorbij is. Het boek is na de lezing verkrijgbaar, en de opbrengst gaat naar zijn inzamelingsactie voor ontheemden in tentenkampen in Gaza, waar lokaal voedsel, water en onderdak worden verspreid.
20 november: lezing door Eelko Hooijmaaijers
Eelko Hooijmaaijers is historicus en rector van het Stedelijk Gymnasium te Leeuwarden. Van 2001 tot 2018 was hij werkzaam aan het Instituut voor Talen en Culturen van het Midden-Oosten van de Rijksuniversiteit Groningen. In deze lezing wordt besproken dat de Palestijnse gebieden ongeveer de oppervlakte van Friesland beslaan, maar dan zonder water en met acht keer zoveel inwoners. Dit toont aan dat de humanitaire crisis zich afspeelt op een klein, dichtbevolkt gebied. Het conflict is complex en gaat verder dan de tegenstelling tussen Israël en de Palestijnen, met onderlinge Palestijnse conflicten, politieke instabiliteit in Israël en zwakke buurlanden. Hij behandelt in de lezing achterliggende patronen, zoals de mislukking van de Oslo-akkoorden, de machtsovername van Hamas in Gaza, de nasleep van de Arabische Lente en de uitholling van de Israëlische democratie onder Netanyahu.
Fries Museum – D9T (Rachel’s Tribute)
In het Fries Museum is het indrukwekkende kunstwerk D9T (Rachel’s Tribute) van Éric Van Hove te zien, een eerbetoon aan vredesactiviste Rachel Corrie. Corrie stierf in 2003 toen zij in Gaza zichzelf als levend schild gebruikte om Palestijnse huizen te beschermen tegen sloop. Ze werd overreden door een Caterpillar D9 bulldozer van het Israëlische leger.
Van Hove reconstrueerde het motorblok van een Caterpillar D9-bulldozer — het voertuig waarmee Corrie werd gedood — samen met 41 ambachtslieden.
Aansluitend op de filmvertoning in Slieker Film verzorgt museumdocent Yvonne korte talks bij het kunstwerk, waarin zij ingaat op Van Hoves werkwijze en de actuele betekenis van D9T.
Aansluitend op de filmvertoning in Slieker Film verzorgt museumdocent Yvonne korte talks bij het kunstwerk, waarin zij ingaat op Van Hoves werkwijze en de actuele betekenis van D9T.
Tijden van de talks:
De talks vinden plaats op 19 november om 16.00, 16.20 en 16.40 uur en zijn gratis te bezoeken met een filmticket of museumentree. Aanmelden kan alleen op de dag zelf via een intekenlijst in het museum, te vinden bij de receptie van Slieker vanaf 11 uur. Vol = vol.
19 november: Slieker (de film)
Als de Iraanse filmregisseur Sepideh Farsi in april 2024 naar de Gazastrook probeert te reizen, mag ze de grens niet over. Haar idee om het leven onder Israëlisch beleg vast te leggen loopt vast, totdat ze in contact komt met Fatma ‘Fatem’ Hassona, een jonge, getalenteerde fotojournaliste uit Gaza-stad, en Fatma haar ogen in het verwoeste gebied worden. Via videogesprekken bespreken de twee vrouwen het leven van de jonge fotografe: haar wonderlijke levenskracht, haar hoop, haar angsten en tranen.
Meer dan 200 dagen houden de vrouwen contact; totdat ook Fatma en haar familie door een Israëlische luchtaanval om het leven komen – één dag nadat de selectie van de film voor Cannes werd aangekondigd.
‘Put Your Soul on Your Hand and Walk’ is een urgent en aangrijpend portret van een jonge vrouw die lacht, rouwt, liefheeft en blijft dromen te midden van oorlog. De documentaire van Sepideh Farsi combineert een rauwe directheid met intieme gesprekken door het tonen van het dagelijks leven tijdens de genocide.
Wat is het Nomadisch Monument voor Gaza?
Wie zit er achter dit initiatief?
Het monument is ontwikkeld door Haagse kunstenaars en architecten en curatoren,
waaronder Ingrid Rollema, Hettie Wempe, Karel Bodegom en Eric Vreedenburgh. Meta
Knol is curator. Het is mede mogelijk gemaakt door Het Nationale Theater, HOPE
Foundation, Writers Uenlimited en dankzij giften van Stichting Heelweg en particulieren.
Waarom is dit monument gemaakt?
Het is een reactie op de voortdurende humanitaire ramp in Gaza. Het monument biedt
een plek voor herdenking, ontmoeting en solidariteit. Tegelijkertijd wil het de aandacht
vestigen op de noodzaak van hulp en wederopbouw.
Waarom wordt het hier getoond?
Schouwburgdirecteur Siart Smit: “Persoonlijk vind ik het mooi dat we op deze manier aandacht kunnen vragen voor medemenselijkheid. In De Harmonie komt de hele wereld langs. In alle vormen en alle onderwerpen, in alle schoonheid en alle lelijkheid. Het monument is een open uitnodiging om stil te staan bij wat er gebeurt in dit deel van de wereld. Erover na te denken, en als je wilt je verder te verdiepen door de randprogrammering te bezoeken.”
Is dit monument politiek?
Het monument is een humanitair en artistiek initiatief. Het richt zich op het herdenken
van burgerslachtoffers en het oproepen tot medemenselijkheid. De makers hebben
kiezen ervoor gekozen om de menselijke impact van het geweld centraal te stellen, los
van politieke stellingnames.
Waarom alleen aandacht voor Gaza en niet voor Israëlische slachtoffers?
Het monument is ontstaan vanuit een initiatief om aandacht te vragen voor het enorme
aantal burgerdoden in Gaza, dat onevenredig hoog ligt. Dat betekent niet dat het leed
aan Israëlische zijde wordt genegeerd of gebagatelliseerd. Dit project is gericht op de
situatie in Gaza en de wederopbouw daar.
Waarom wordt de term “genocide” gebruikt? Dat is toch een politiek beladen term?
De organisatoren gebruiken de term “genocide” in aansluiting op internationale
oproepen van mensenrechtenorganisaties en juridische onderzoeken. In januari 2024
oordeelde het Internationaal Gerechtshof (ICJ) dat Israël er alles aan moet doen om
genocide tegen Palestijnen in Gaza te voorkomen. Amnesty International heeft
maandenlang onderzoek gedaan, met 297 pagina’s aan bewijs: dit is genocide.
Tegelijkertijd is het belangrijk te benadrukken dat dit monument geen juridisch oordeel
velt, maar wil oproepen tot bezinning, menselijkheid en hulp aan burgers.
Waarom zijn er vilten pilaren en een vloerkaart van Den Haag?
De vilten pilaren dempen het geluid en creëren een stille ruimte. Ze staan in de vorm van
de Gazastrook. De vloerkaart van Den Haag toont een gebied even groot als Gaza, om de
omvang en kwetsbaarheid ervan tastbaar te maken voor Nederlandse bezoekers.
Waarom heet het ‘Nomadisch’?
De term ‘nomadisch’ verwijst naar de toernee van het monument, dat in 2025 en 2026
op reis gaat door Nederland en Europa. Daarnaast is op de website een bouwtekening
gepubliceerd, zodat mensen op andere plekken het monument ook kunnen maken. De
term ‘nomadisch’ verwijst ook naar de ontheemde staat van het Palestijnse volk.
Waar gaat het geld van dit project naartoe?
De opbrengsten gaan volledig naar de HOPE Foundation, die al 33 jaar kunst en
creatieve therapie aanbiedt aan kinderen in Gaza met oorlogstrauma’s, handicaps en
ziektes. De stichting werkt samen met lokale kunstenaars en zorgverleners, onder
bescherming van Het Nederlandse Internationale Rode Kruis en de Palestijnse Rode
Halve Maan.
Kan ik ergens doneren of bijdragen?
Ja, bezoekers kunnen via de website van het monument of de HOPE Foundation
doneren. Alle opbrengsten gaan naar kunsteducatie en traumazorg in Gaza en heeft als
doel geld in te zamelen voor de wederopbouw van de basisschool, de Breakdance
Academy en de Academie voor Jong Talent van de HOPE Foundation.
Waar vind ik meer informatie of het programma?
Bezoek: https://monumentforgaza.org/nl
Of neem contact op met: info@monumentforgaza.org