Taal gaat over veel meer dan de woorden die je spreekt

Language: no broblem is een voorstelling over meertaligheid, over je bewegen tussen verschillende talen en werelden. In de voorstelling vertelt Marah haar eigen verhaal en dat van haar familieleden die wonen in een land dat, naast talloze andere discriminerende maatregelen, hen een taal oplegt.

Meertaligheid speelt al je hele leven een rol, kun je daar iets over vertellen?
"Ik ben opgegroeid in een Palestijns dorp in Israël, al spreek ik zelf liever van bezet Palestina. Iedereen spreekt daar Arabisch. Dat betekent dat ik op de lagere school dus ook les kreeg in het Arabisch. Maar eigenlijk is Hebreeuws de standaard. In dorpen waar Arabieren en Joden door elkaar leven, krijgen de kinderen les in het Hebreeuws. Toen ik acht jaar was kreeg ik al les in het Hebreeuws. Palestijnse kinderen in Bezet Palestina/Israël kennen als ze tien zijn al drie alfabetten: het Arabische, het Hebreeuwse én het Latijnse."

Maakte het dat voor jou ook vanzelfsprekend om zo snel mogelijk Nederlands te leren toen je in België kwam wonen?
"Voor mij is het vanzelfsprekend dat ik de taal leer van de plek waar ik ben. Toen ik in Antwerpen kwam om op het Conservatorium te studeren zat ik in een heel internationale klas, en alle lessen waren in het Engels. Het lag dus niet voor de hand om Nederlands te leren. Maar toch ging ik na mijn danslessen 's avonds nog naar de Nederlandse taalles. Ik ben heel blij dat ik dat heb gedaan, omdat het me zoveel mogelijkheden geeft om te kunnen werken en maken in Vlaanderen en Nederland."

 

Ze zeggen weleens dat mensen in iedere taal die ze spreken net een ander persoon zijn, ken je dat gevoel?
"Dat geldt voor mij zeker. Nederlands is voor mij mijn 'werktaal'. Ik vind mezelf altijd heel serieus en saai in het Nederlands. Ik merk ook dat ik veel minder praat als ik Nederlands spreek, terwijl ik normaal helemaal niet zo ben. In het Nederlands ben ik veel verlegener en beleefder dan ik normaal ben, daar pas ik me veel meer aan aan mijn omgeving.

In het Arabisch voel ik me echt vrij. Als ik Arabisch spreek komen de woorden instinctief tot me, ik hoef er niet over na te denken. Ik merk ook dat ik in het Arabisch bijvoorbeeld veel luider ben. Engels ligt daar dan een beetje tussenin. Dat is de taal die ik vooral spreek met mijn vrienden, en ook met partner. Ik associeer die taal dus veel meer met intimiteit dan het
Nederlands, en zelfs ook Arabisch."

En hoe zit dat met Hebreeuws? Ervaar je die taal als een ballast?
"Of ik het wil of niet, als Palestijn in Bezet Palestina/Israël ontkom je niet aan het Hebreeuws. Het is de voertaal van het land waarin mijn familie woont. Dus ik zal het altijd nodig blijven hebben. Maar het blijft een taal die aan ons is opgelegd. Als je wilt studeren in Bezet Palestina/Israël dan kan dat bijvoorbeeld alleen in het Hebreeuws. Zelfs als je Arabische literatuur studeert, moet dat in het Hebreeuws. Ik merk ook hoe dat invloed heeft op het Palestijns-Arabisch dat om mij heen wordt gesproken wanneer ik in Bezet Palestina/Israël ben. En daar gaat ook een belangrijk deel van
de voorstelling over. Ik merk dat mensen soms even niet meer op het Arabische woord komen, en het dan in het Hebreeuws zeggen. In mijn voorstelling speel ik daarmee. In de boventiteling blijven die Hebreeuwse woorden onvertaald.

 
Aan de andere kant zie je ook hoe Palestijnen op andere manieren met het Hebreeuws omgaan. Hebreeuwse termen worden bijvoorbeeld onderdeel van de slang. Op die manier
eigenen Arabisch sprekenden zich de taal ook weer toe."

Hoe reageren mensen op je voorstelling?
"Ik merk dat mensen op veel verschillende manieren naar de voorstelling kijken. De talen lopen zo door elkaar dat bijna niemand alles tegelijkertijd zal begrijpen. Arabisch sprekende
mensen hebben bijvoorbeeld een heel andere ervaring dan mensen die die taal niet spreken. Die continue verwarring en onbegrip gaat eigenlijk samen met verbeelding, daarom blijft
het elke keer een bijzondere ervaring om deze voorstelling voor een nieuw publiek te spelen."

 

Vier nieuwe makers
Boek de Nieuwe Makers-serie en ontdek elke twee maanden een theatermaker van de toekomst. Verrassend nieuw werk, van dans tot toneel, van muziektheater tot circus. Van talent uit het Noorden tot makers van over de grens. Dit seizoen zie je voorstellingen
van Marah Haj Hussein, Emma Lesuis, Sarah Janneh en Antiklimax. Laat je verrassen door hun eigenzinnige werk, voor het eerst avondvullend in De Harmonie.