Interview met choreograaf en regisseur Dunja Jocić
The TittyMag sprak met Dunja Jocić – choreograaf en regisseur. We hebben het over haar nieuwste creatie Afternoon of a Nymph, haar weg van ritmische gymnastiek naar de internationale danswereld, en hoe persoonlijke ervaringen en maatschappelijke thema’s samenkomen in haar werk.
The TittyMag: Hi Dunja! Eerst even: hoe zou je jezelf omschrijven?
Dunja: Dat vind ik eerlijk gezegd een heel moeilijke vraag. Want identiteit, jezelf beschrijven, het voelt bijna als een kruk waar je op leunt. Ik zou mezelf kunnen beschrijven via de ervaringen die ik heb meegemaakt, die hebben me zeker gevormd. Ze maken me niet compleet, maar ze hebben wel een grote invloed op hoe ik me gedraag.
Een belangrijk element is mijn professionele training in ritmische gymnastiek. Daar leerde ik discipline, motivatie en doorzettingsvermogen. Zonder dat red je het niet als topsporter. Dat is een positieve kant.
Een ander element is dat ik in verschillende landen heb gewoond. Dat bracht me openheid en nederigheid, maar ook ongemak. Je leert dat niets vaststaat, dat alles veranderlijk is. Zo werk en leef ik: altijd in transformatie. Dat geeft vrijheid, maar kan ook onveilig voelen.
Identiteit vind ik dus ingewikkeld. Voor mij werkt het beter om die vloeibaar te zien. Ik bewonder mensen die zich sterk identificeren met één aspect van zichzelf, dat geeft stabiliteit. Ik kan dat niet.
Pas in kritieke situaties leer je wie je werkelijk bent. Anders blijft het een gok. Ik heb zulke momenten meegemaakt door de oorlog, en die lieten me echt zien wie ik ben.
The TittyMag: En hoe ben je op je werk?
Dunja: Ik ben veranderd door de jaren heen. Ik ben opener geworden, geduldiger, rustiger in de omgang met mensen. Je bent afhankelijk van de mensen tegenover je, je doet het nooit alleen.
Vanuit mijn sportachtergrond vond ik dans al gedisciplineerd, maar sport is nóg extremer: do or die. Vroeger had ik moeite met dansers die die intensiteit niet hadden. Het dansersbestaan is kort, hooguit vijftien jaar, en je traint keihard. Als ik die toewijding niet bij anderen zag, vond ik dat lastig.
Ik ben heel gefocust en veeleisend. Mijn werk staat altijd op nummer één, soms bijna obsessief. Tijdens een creatie kan ik periodes hebben waarin ik me gevoelloos voel. Maar sinds ik moeder ben, is er ook een enorme compassie bijgekomen. Ik kan extreem streng zijn, maar ook extreem meelevend. Dat contrast is nu heel bepalend voor hoe ik werk.
The TittyMag: Waar komt je liefde voor kunst vandaan?
Dunja: Ik ben geboren in een filmfamilie: mijn vader was producent, mijn moeder editor, mijn broer cameraman (nu producent). Ik groeide op in montagekamers. Toch heb ik zelf nooit gedacht iets met film te gaan doen, ik keek gewoon heel graag films.
Mijn moeder stuurde me de sport in, dat werd mijn wereld. Later kwam ik toevallig bij de balletschool terecht: een vriendin vroeg “zullen we samen auditie doen?” Het was tijdens de oorlog, we konden het land niet uit voor wedstrijden. Ik trainde keihard zonder doel. Dus ik dacht: waarom niet?
Hetzelfde gebeurde met de Rotterdamse Dansacademie. Ook weer op voorstel van een vriend. Uiteindelijk belandde ik hier alleen, zonder plan om te blijven. Maar ik raakte gegrepen door de vrijheid van dans. De non-verbale communicatie, het eindeloze speelveld. Het gevoel één te worden met de wereld in een creatieproces, daar werd ik verslaafd aan.
The TittyMag: Waarom ben je gestopt met dansen en gaan choreograferen?
Dunja: Ik heb heel lang gedanst, zelfs toen ik zwanger was. Dat vond ik mooi, dansen met mijn dochter in mijn buik. Maar na een paar maanden kreeg ik in Parijs rare krampen. Daarna danste ik nog een beetje, maar ik merkte hoe vreemd dat vak eigenlijk is.
Als je fysiek op je top bent, begin je als twintigjarige. Twintig jaar later, rond je veertigste, heb je juist de meeste kennis en ervaring, maar je lichaam wil iets anders. En op dat moment word je vaak niet meer gevraagd: te duur, te oud. Het verandert langzaam, maar veel te traag.
Ik vind dansers in hun middenfase juist fascinerend: zoveel kennis en diepte. Ze geven meer dans. Daarom koos ik ervoor om choreograaf te worden.
The TittyMag: Je nieuwe werk Afternoon of a Nymph gaat 15 oktober in première. Wat inspireerde je?
Dunja: In de gymnastiekwereld was ik omringd door vrouwen. Daarna ging ik naar de balletschool – daar waren vooral mannen leidend. De rollen, de hiërarchie: mannen bepaalden, vrouwen waren “licht en vliegend”. Geen scherpte, geen kracht.
Ik raakte altijd al gefascineerd door Afternoon of a Faun van Nijinsky. 1912, Parijs. Hij brak radicaal met klassiek ballet: platvoetse bewegingen, parallelle standen, geïnspireerd door Griekse vazen. Een faun die in de zon ligt, nymfen ziet dansen, een sluier vindt en een bijna-orgastisch moment beleeft. Een uitgesproken male gaze.
Ik vroeg me af: wat als we dat omdraaien? Wat als de nymph centraal staat en we de blik reconstrueren? Daarom hebben we niet alleen de muziek, maar ook de kostuums opnieuw opgebouwd. Met G-Star hebben we kleding helemaal herwerkt.
Mijn inspiratie zit in dat omkeren van genderrollen. Maar ik wil niet simpelweg spiegelen – dat zou te makkelijk zijn. Ik ben geïnspireerd door Donna Haraway, die spreekt over het vinden van een “derde ruimte”. Niet gevangen blijven in bestaande structuren, maar zoeken naar een plek waar dingen vloeibaar worden. Dat probeer ik in dit stuk te creëren.
The TittyMag: Hoe vertaal je zulke abstracte thema’s naar beweging?
Dunja: Beweging ís al abstract. Het kan emoties en intenties uitdrukken, maar het blijft iets anders dan taal. Ik hou van de puzzel: hoe breng je ideeën over met puur fysiek materiaal?
Voor dit stuk koos ik voor een radicale aanpak: alleen lichamelijkheid. Geen extra media. Ik wilde mezelf uitdagen. Natuurlijk betekent dat ook: ruimte voor mislukken.
The TittyMag: En hoe ga je om met mislukken?
Dunja: Niemand houdt van falen, maar je leert er het meest van. Vaak worden fouten onderdeel van het stuk. Daar hou ik van. Er ontstaat iets nieuws. Dat onbekende in het maakproces vind ik geweldig: je zet ingrediënten klaar, zoals bij koken, en opeens ontstaat er een onverwachte richting. Soms zelfs het tegenovergestelde van wat je dacht. Dat onvoorspelbare is voor mij de kern van creatie.
The TittyMag: Wat hoop je dat het publiek ervaart bij Afternoon of a Nymph?
Dunja: Ik hoop dat de voorstelling een ruimte kan openen waar energie overspringt, als elektriciteit. Iets dat je meeneemt, dat je aanzet tot nadenken.
Ik wil dat het publiek ondergedompeld wordt in een wereld die vragen oproept: hoe kijken we eigenlijk, hoe nemen we waar? We zijn allemaal gevormd door opvoeding, cultuur, overtuigingen. Vaak stellen we dat niet ter discussie. Deze voorstelling probeert ruimte te maken om dat wél te doen.
The TittyMag: Waar ben je het meest trots op?
Dunja: Gek genoeg denk ik meteen aan mijn dochter. Dat ik besloot haar op de wereld te zetten. Het zet je hele leven op zijn kop. Ik vind niet dat iedereen een kind moet hebben – maar voor mij was het de juiste keuze.
Het woord “trots” voelt misschien niet helemaal juist. Het gaat meer om tevredenheid. En in bredere zin ben ik trots dat ik nog steeds hier ben, dat ik mijn weg heb gevonden.
The TittyMag: Wat vind je het meest uitdagend?
Dunja: Altijd mezelf. Mijn eigen zwaktes, mijn eigen reacties. In het werken met mensen merk ik dat meteen. Dan stel ik mezelf de vraag: ligt het aan hoe ik iets overbreng? Kan ik het anders doen?
Geduld en liefde geven helpt altijd. Dat heb ik door het moederschap geleerd. Ik zie mensen vaak als kinderen: hoe waren ze vroeger? Soms gedraagt iemand zich onprettig, maar dan zie ik het als een patroon dat nooit is losgelaten. Dan neem ik het niet meer persoonlijk.
The TittyMag: Welke thema’s blijven je bezighouden?
Dunja: Sterfelijkheid, tijd, transformatie. Dat zijn vragen zonder eindantwoord. Dans is mijn manier om ermee om te gaan.
Vooruitkijkend merk ik dat ik in een nieuwe fase kom. Mijn volgende stuk, Stretching, gaat over mijn ervaringen in de ritmische gymnastiek – hoe jonge meisjes daar werden behandeld. Het was hard en gewelddadig, zonder dat je als kind toestemming gaf. Nu zou dat onacceptabel zijn.
Daarnaast denk ik veel terug aan het opgroeien terwijl een land uit elkaar viel. Wat dat met je identiteit doet. Het resoneert met wat er vandaag gebeurt, met oorlogen overal om ons heen. Deze persoonlijke verhalen verbind ik aan de wereld van nu.
The TittyMag: Heb je nog spannende plannen voor de toekomst?
Dunja: Die heb ik… maar ik mag ze nog niet verklappen!
